«ما کُنْتُ لاَِبْدَأَهُمْ بِالْقِتالِ... اَللّهُمَّ اَعُوذُبِکَ مِنَ الْکَرْبِ وَالْبَلاءِ هاهُنا مَحَطُّ رحالِنا وهاهُنا وَاللَّهِ مَحَلُّ قُبُورِنا وَهاهُنا وَاللَّهِ مَحْشَرُنا وَمَنْشَرُنا وَبِهذا وَعَدَنِی جَدّی رَسُولاللَّه صلی الله علیه وآله وسلم وَلا خِلافَ لِوَعْدِهِ» .
ترجمه و توضیح لغات
مَحَطّ: محل فرود آمدن. رَحْل: اثاثیه مسافر. مَحْشَر: روز و محل مبعوث شدن. مَنْشَر: محل زنده شدن در روز معاد.
ترجمه و توضیح
قافله امام علیه السلام و به موازات آن سپاهیان حر، به حرکت خود ادامه دادند تا به «نَیْنوا» رسیدند و در اینجا با مردی مسلح که سوار بر اسب تندرو بود مواجه گردیدند و او پیک ابن زیاد و حامل نامهای از سوی وی به «حر» بود. متن نامه چنین است:«جَعْجِعْ بِالْحسَیْنِ حینَ تَقْرَأُ کِتابی وَلا تُنْزِلهُ اِلاّ بِالْعَراءِ عَلی غَیْرِماءٍ وَغَیْرِ حِصْنٍ؛ با رسیدن این نامه بر حسین بن علی فشار وارد بیاور و در بیابانی بیآب و علف و بی دژ و قلعهای فرودش آر».
«حر» نیز متن نامه را برای امام علیه السلام خواند و آن حضرت را در جریان مأموریت
خویش قرار داد.
امام فرمود: پس بگذار ما در بیابان نینوا و یا غاضریات یا شفیه فرود آییم.
حر گفت: من نمیتوانم با این پیشنهاد شما موافقت کنم؛ زیرا من دیگر در تصمیمگیری خود آزاد نیستم چون همین نامهرسان، جاسوس ابن زیاد نیز میباشد و جزئیات اقدامات مرا زیر نظر دارد.
در این هنگام «زهیر بن قین» به امام علیه السلام چنین پیشنهاد نمود که برای ما جنگ کردن با این گروه کم، آسانتر است از جنگ کردن با افراد زیادی که در پشت سر آنهاست و به خدا سوگند! طولی نخواهد کشید که لشکریان زیادی به پشتیبانی اینها برسد و آن وقت دیگر ما تاب مقاومت در برابر آنان را نخواهیم داشت.
امام در پاسخ پیشنهاد زهیر چنین فرمود:«ما کُنْتُ لأَبْدَأَهُمْ بِالْقِتالِ؛ من هرگز شروع کننده جنگ نخواهم بود».
آنگاه امام علیه السلام خطاب به حرّ فرمود: بهتر است یک قدر دیگر حرکت کنیم و محل مناسبتری برای اقامت خود برگزینیم. حرّ موافقت نمود و به حرکت خود ادامه دادند تا به سرزمین کربلا رسیدند دراینجا حرّ و یارانش به عنوان اینکه این محل به فرات نزدیک و محل مناسبی است از پیشروی امام جلوگیری نمودند.
وقتی حسین بن علی علیهما السلام تصمیم گرفت در آن سرزمین فرود آید، از نام آنجا سؤال کرد، پاسخ دادند که: اینجا را «طف» میگویند.
امام پرسید نام دیگری نیز دارد؟ عرضه داشتند:«کربلا» هم نامیده میشود.
امام با شنیدن اسم «کربلا» گفت:«اَللهُمَّ اَعُوذُبِکَ مِنَ الْکَرْبِ وَالْبَلاء؛ خدایا! از اندوه و بلا به تو پناه میآورم». سپس فرمود: «اینجاست محل فرودآمدن ما و به خدا سوگند! همین جاست محل قبرهای ما و به خدا سوگنداز اینجاست که درقیامت محشور و منشور خواهیمگردیدواینوعدهایاستازجدمرسولخدا صلی الله علیه وآله وسلم و در وعدهاو خلافینیست».
آنچه از این گفتار استفاده میشود
در این گفتار حسین بن علی علیهما السلام سه نکته جالب و مهم وجود دارد:
1 - همانگونه که بارهااشاره نمودیم و در گفتار امام در موارد مختلف مکرر و با صراحت و گاهی با تلویح و اشاره آمده است، آن حضرت از جریان حادثه خونین کربلا مطلع و باخبر بود و این مورد نیز یکی از آنهاست که به جزئیات این حادثه و محل وقوع آنکه همان سرزمین کربلاست با اتکا به اخبار رسولخدا صلی الله علیه وآله وسلم اشاره میکند.
2 - و اما نکته دوم، مسأله راه و روش و برنامهای است که حسین بن علی علیهما السلام در مقام جنگ از آن پیروی میکند که به قول زهیر بن قین اقدام به جنگ در آن شرایط به نفع آنان و در صورت تأخیر جریان دقیقاً معکوس و هزیمتشان مسلم و حتمی است.
ولی امام در این شرایط خاص برنامه جنگی خویش را چنین اعلام میکند که:«من شروع به جنگ نخواهم کرد».
و این همان برنامهای است که امیرمؤمنان علیه السلام در جنگ جمل برای یارانش اعلان نمود آنگاه که در مقابل دشمن خونآشام قرار گرفت، دشمنی که دوبار دست به حمله زده و بهترین مسلمانان و زبدهترین شیعیان علی علیه السلام را در شهر بصره به قتل رسانیده است:«لا تَبْدَأُوا الْقَوْمَ بِالْقَتالِ...؛ شما شروع به جنگ نکنید با شمشیر و نیزه به آنان حمله ننمایید و در خونریزی بر آنان سبقت نجویید، با ملاطفت و مهربانی و با زبان نرم و ملایم با آنان سخن بگویید (تا به جنگ و ستیز وادارشان نکنید)» .
3 - هدف پیشوایان و ائمه هدی اصلاح افراد و جلوگیری از انحراف و به قول حسین بن علی علیهما السلام «امر به معروف و نهی از منکر» است و این هدف هم با توسل به زور و از راه جنگ و خونریزی امکانپذیر نیست بلکه جنگ، آخرین حربهای است که در صورت مسدود شدن تمام راهها باید به آن متوسل گردید.
خلاصه، پاسخ امام در آن شرایط خاص به زهیر بن قین دلیل دیگری است بر این که منظور آن حضرت از این حرکت رسیدن به یک پیروزی ظاهری جنگی نبود بلکه امام در تعقیب هدفی بود مافوق آن و در ابعاد وسیعتر.
لیست کل یادداشت های این وبلاگ